26 Mart 1924 – Vecihi Hürkuş Anlatıyor

“Manş’ı geçtiğimiz ve çok zengin bir ihtişam içinde yaşayan mağrur bir milletin arasına karıştığımız gündü. Su ile toprağın yoğrulduğu bu yabancı ülkeyi, alıştığımız iklimlerden bambaşka bir durumda ve sağlık anlamıyla mukayesesi mümkün olmayan bir ölçüde bulmuştuk. Binlerce bacadan savrulan kömür kurumlarıyla kararmış binalar insana kasvet veriyor, dar ve ekseriya yılankavi yollar, karanlık dehlizler halinde insanı bunaltıyordu.

Mevsim kış ve muhit soğuktu, binaların saçaklarına bazen de yerlere kadar inen sis tabakaları her teneffüste ciğerlerimize rutubetli ve üşütücü bir hava dolduruyordu. Halkın topraktan fışkırır gibi küme küme, sel halinde aktığı bu yollar meşhur Londra yollarıydı. Milyonları kucağında besleyen bu muazzam şehrin pek çok ve çeşitli nakil vasıtaları yollara sığamıyor, fakat seyrüsefer hizmetlerinde geniş bir disiplin ve intizam göze çarpıyordu. Bilhassa iş zamanları sabah ve akşam yollar insanları alamaz bir hal alıyordu ki, biz bu kadar kalabalığı ne Paris’te ne de Berlin’de görmüştük.

Londra’da geçirdiğimiz günler neşeli olmaktan ziyade istifadeli ve milletimiz adına şerefli hatıralarla doluydu. Dünya hâkimi bu devletin büyüklerinden ummadığımız bir muamele ve çok iyi bir kabul bulmuştuk. Türk adı hemen her yerde, centilmence harp yapan büyük düşman ünüyle anılıyor ve geniş ölçüde saygı topluyorduk. Artık İngilizler harbi unutmuş gibiydi. Bulunduğumuz bütün sosyetelerde samimi bir hava içinde, ebedi dostluk esaslarım kalem dolduracak deniliyordu.